Wnioski: a) Tatry w literaturze i sztuce Młodej Polski przedstawione są jako monumentalne, fascynujące i czasami tajemnicze góry o pięknej przyrodzie. b) Motyw Tatr najczęściej prezentowany jest w kontekście zjawisk przyrody i walorów naturalnych, jakimi charakteryzuje się to pasmo. c) Do zaprezentowania obrazu Tatr artyści
Motyw apokalipsy: Literatura podmiotu Biblia (Apokalipsa – św. Jana) Piosenka o końcu świata, Piosenka o porcelanie, Roki – Cz. Miłosz Mała apokalipsa – T. Konwicki Dies irae, Święty boże, święty mocny – J. Kasprowicz Nie-boska komedia – Z. Krasiński Modlitwa żałobna, Żal – J. Czechowicz Koniec świata – Przedwiośnie – S. Żeromski Wydrążeni ludzie, Wędrówka trzech króli – U wrót doliny – Z. Herbert Imię róży – U. Eco Uspokojenie – J. Słowacki Bal w operze – J. Tuwim Krzyk ostateczny – W. Broniewski Historia, Mazowsze, Pokolenie, Ten czas, Psalm IV – Medaliony – Z. Nałkowska Rozmowy z katem – K. Moczarski Zdążyć przed Panem Bogiem – H. Krall 20 – Pamiętnik z powstania warszawskiego – M. Białoszewski Rzeźnia numer pięć – Dżuma – Ocalony – T. Różewicz Sto lat samotności – Marquez Literatura przedmiotu APOKALIPSA / W: SŁOWNIK literatury polskiej XIX wieku / red. Józef Bachórz, Alina Kowalczykowa. ? Wrocław: Ossolineum, 1991. ? S. 37-41. ? (Vademecum Polonisty) ISBN 83-04-03521-1 APOKALIPSA / W: SŁOWNIK motywów literackich / red. Agnieszka Nawrot et al.; oprac. haseł Teresa Kosiek et al. ? Kraków: Wydawnictwo ?GREG?, 2004. ? S. 14-20 ISBN 83-7327-394-8 APOKALIPTYCZNE motywy w literaturze / W: SŁOWNIK literatury polskiej XX wieku / zespół red. Alina Brodzka et al. ? Wrocław: Ossolineum, 1992. ? S. 73, 447, 448, 1095. ? (Vademecum Polonisty) ISBN 83-04-03942-7 BOJCZEWSKA Teresa, NAWROT Agnieszka, POPŁAWSKA Anna: Prezentacje maturzysty: egzamin ustny: język polski. ? Kraków: Wydawnictwo Greg, 2006. ? Rozdz.: Motywy apokaliptyczne w literaturze i sztuce. Przedstaw różnorodne ujęcia. ? S. 108-111. ? (Gwarancja Sukcesu na Maturze) ISBN 83-7327-655-6 BUKOWSKI Kazimierz: Biblia a literatura polska: antologia. ? Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984. ? 336 s. ISBN 83-02-02115-6 CHRZĄSTOWSKA Bożena. Poezja Czesława Miłosza. ? Wyd. 2 zm. ? Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1993. ? Rozdz.: Piosenka o końcu świata ? Apokalipsę trzeba przyjąć. ? S. 102-111. ? (Biblioteka Analiz Literackich; nr 58) ISBN 83-02-01812-0 JANKOWIAK Mieczysław: Młodopolskie niebo / W: MŁODOPOLSKI świat wyobraźni: studia i eseje / red. Maria Podraza-Kwiatkowska. ? Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977. ? S. 98-132KOSMAL Lucyna, STEFAŃSKI Janusz, WĄTRÓBSKI Adam: Język polski od A do Z: Starożytność Średniowiecze: repetytorium. ? Warszawa: Wydawnictwo Kram, 1998. ? Rozdz.: Obraz końca świata w Apokalipsie św. Jana. ? S. 124-126 ISBN 83-86075-47-3 KRASSOWSKI Maciej: Granice sensu: szkice o poezji polskiej. ? Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980. ? Rozdz.: Apokalipsa ? sen ? historia. (O Tadeuszu Gajcym). ? S. 121-138. ? (Współczesna Krytyka Polska)ŁUKASIEWICZ Jacek: Szmaciarze i bohaterowie. ? Kraków: ?Znak?, 1963. – Rozdz.: Apokalipsa i iluzjoniści. ? S. 26-52. ? (Biblioteka ?Więzi?. T. 7)POZNAŃSKI Jacek, MARGULA Jerzy, LOGOS Mateusz: Wzorcowe prezentacje 100 tematów: nowa ustna matura z języka polskiego. ? Warszawa: Skrypt, 2004. ? Rozdz.: Pokaż rozmaite wyobrażenia i znaczenia apokalipsy w wybranych utworach literackich różnych epok. ? S. 145-149 ISBN 83-89522-39-XSZY BIST Maciej: Koniec świata: Nie ? Boska komedia / W: LEKTURY obowiązkowe: szkice, eseje, felietony na temat lektur szkolnych / red. Stanisław Balbus i Włodzimierz Maciąg. ? Wrocław: Ossolineum, 1976. ? S. 176-179TOKARCZYK Andrzej: Czterech jeźdźców Apokalipsy. ? Warszawa: Iskry, 1988. ? 192 s. ISBN 83-207-0623-8 TOMASZEWSKA Grażyna. Między hukiem a ciszą Apokalipsy ? barwa, akustyka, koncepcja proroka (cykl lekcji) // Język Polski w Liceum. ? 2004/2005, nr 3, Andrzej: Zwyczajna apokalipsa: Tadeusz Borowski i jego wizja świata obozów. ? Warszawa: Czytelnik, 1971. ? 231 Kazimierz: Rzecz wyobraźni. ? Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1959. ? Rozdz.: Wspomnienie o katastrofizmie. ? S. 347-366 Film Czas apokalipsy – reż. Francis Ford Apokalipsa – reż. Mel Gibson Cytaty Każdy jest przekonany, że jego śmierć będzie końcem świata. Nie wierzy, że będzie to koniec tylko i wyłącznie jego świata. – Janusz Wiśniewski Piekło jest na ziemi, jest w każdym człowieku i każdy z nas może stanąć przed jakimś wewnętrznym sądem ostatecznym. I zmartwychwstać z niego innym, nowym człowiekiem. – Maria Dąbrowska Innego końca świata nie będzie – Cz. Miłosz Świat kończy się nie hukiem ale skomleniem – Nawet myśl o końcu świata nie może być myślą o końcu wszystkiego – Z. Bednorz Opracowanie motywu Opracowanie motywu apokalipsy w XX w. Nie-Boska komedia – Zygmunt Krasiński: Zgodnie z koncepcją autora świat zmierza do zagłady. Historię bowiem tworzą ludzie, których tragedią jest to, że swoje racje potrafią wcielać w życie za cenę całkowitego zniszczenia przeciwników (spór Pankracego i Henryka). Krasiński wierzy w obecność Boga, który wprawdzie nie wtrącał się dotychczas w historię ziemską, ale uczyni to, gdy zostanie przekroczona miara zła. Wówczas nastąpi zagłada, której symbolem w dramacie jest śmierć głównych bohaterów (Pankracy umiera porażony wizją Chrystusa – mściciela, hr. Henryk ginie z obrazem Boga jaśniejącego wśród ciemności pod powiekami). Nie wiadomo, co będzie dalej. Może bowiem, po ukaraniu złych, nastąpić era panowania Boga na ziemi, ale możliwe także, że zagłada będzie całkowita i ostateczna. Dies Irae – Jan Kasprowicz Zagłady dokona Bóg, karzący ludzi za ich grzechy, których symbolem jest Ewa. Zło świata nie jest jednak winą ludzi – Adam oskarża Boga, iż pozwolił na jego istnienie stwarzając na świat. Ostatecznie wiec to Stwórca jest odpowiedzialny za zło. Gniewny Bóg nie daje się przebłagać, dzieło zniszczenia musi się wypełnić. Zagłada w wierszu jest całkowita i ostateczna. Szewcy – Stanisław Ignacy Witkiewicz Przemiany cywilizacyjne doprowadzą do zniszczenia indywidualności. Ludzkości nie spotka fizyczna zagłada, tyle tylko, że utracimy zdolność doświadczania przeżyć metafizycznych, a to one, według Witkacego, stanowią o istocie człowieczeństwa. Staniemy się tępą masą, niezdolną do samodzielnego myślenia i działania. Pamiętnk z Powstania Warszawskiego – Miron Białoszewski Książka o zagładzie Warszawy – miasta, ludzi i kultury. Miasto rozsypuje się pod bombami, nieustannie się zmienia. Życie warszawiaków, zawsze ściśle związanie z ich miastem, także podlega destrukcji. Rodziny zostają rozdzielone, brak wiadomości o tym, co się dzieje w innych dzielnicach. Klęska Powstania łączy się z przymusem opuszczenia miasta przez ludność cywilną i powstańców. Apokalipsa się dokonała.
Motyw anioła w literaturze i sztuce przedstaw na celowo dobranych przykładach. Na dźwięk słowa ANIOŁ pojawia się w naszych myślach piękna postać w białych szatach, z dużymi skrzydłami i aureolą. Aniołowie według większości religii to był byt duchowy, który na różne sposoby wspiera działania i służy Bogu.
Temat Sądu Ostatecznego był bardzo często podejmowany przez twórców różnych epok. Jego popularność wynika z nieustającego zainteresowania ludzi przemijaniem i śmiercią. Człowiek na przestrzeni wieków wielokrotnie zadawał sobie pytanie o sens ziemskiego życia i cierpienia. Wizje Sądu Ostatecznego przedstawiane były i są nadal zarówno w sztukach plastycznych jak i w literaturze. Sąd Ostateczny w chrześcijaństwie, judaizmie i islamie rozumiany jest jako moment, w którym Bóg osądzi całą ludzkość. Nastąpi wtedy podział ludzi na zbawionych- idących do nieba oraz potępionych- strąconych w otchłanie Sądu Ostatecznego był bardzo często podejmowany przez twórców różnych epok. Jego popularność wynika z nieustającego zainteresowania ludzi przemijaniem i śmiercią. Człowiek na przestrzeni wieków wielokrotnie zadawał sobie pytanie o sens ziemskiego życia i cierpienia. Wizje Sądu Ostatecznego przedstawiane były i są nadal zarówno w sztukach plastycznych jak i w literaturze. Sąd Ostateczny w chrześcijaństwie, judaizmie i islamie rozumiany jest jako moment, w którym Bóg osądzi całą ludzkość. Nastąpi wtedy podział ludzi na zbawionych- idących do nieba oraz potępionych- strąconych w otchłanie piekła. Sąd Ostateczny najczęściej ma charakter apokaliptyczny, czyli budzący grozę, przerażający, zawiły i tajemniczy. Źródłem takiego ujęcia jest Biblia, z której wypływa pouczenie, że przeznaczeniem każdego człowieka jest Sąd z najstarszych utworów ukazujących wizję Sądu Ostatecznego jest Apokalipsa św. Jana. Apokalipsa czyli objawienie, odsłonięcie to najbardziej tajemnicza księga Nowego testamentu. Autorem jej jest Apostoł Jan, który na wyspie Patmos miał objawienie dotyczące końca świata. Apokalipsa św. Jana pełna jest symboli, od stuleci inspirujących myślicieli i artystów. Do tajemniczych symboli należą: baranek – symbol ofiary Chrystusa, bestia oraz smok – symbole szatana, czterej jeźdźcy – zaraza, wojna, głód, śmierć, Występuje także symbolika liczb: siedem pieczęci, siedmiu aniołów dmących w siedem trąb. Siódemka to liczba duchowości i tajemnicy. Symbolizuje porządek i równowagę. Liczbą szatana to 666. Tajemniczość tej księgi wynika z trudnej symboliki jaką ona zawiera. Jan Apostoł ukazuje rzeczywistość poprzez następujące po sobie obrazy np.: pojawienie się jeźdźców Apokalipsy jest zapowiedzią nieszczęść, które nawiedzą ziemię. Spadająca gwiazda to zapowiedź zejścia na ziemię karzącego anioła. Wydobywanie się dymu z czeluści, zapadanie ciemności to wyrazy panowania zła na świecie. Nadejście kataklizmu, czyli zagłady ludzkości zapowiadają aniołowie, słychać głosy anielskich trąb. Zagłada świata zapowiada dzień gniewu Bożego. Nikt z wrogów Chrystusa nie uniknie kary. Bóg jest sprawiedliwy, bliski człowiekowi i będzie sądził ludzi według ich uczynków zapisanych w księdze żywota. Zbawionych czeka wieczne szczęście, natomiast potępieni zostaną wrzuceni do „ognistego jeziora, gorejącej siarki.” Człowiek w wizji Jana Ewangelisty jest anonimowy, podporządkowany boskim wyrokom, brak jest jego przeżyć i przemyśleń. To Bóg jest najważniejszy. Po unicestwieniu zła Stwórca połączy się ze swoim ludem – nastąpią gody Baranka z Oblubienicą, powstanie „niebo nowe i ziemia nowa.”W miarę upływu lat, artyści zainspirowani Biblią tworzyli własne wizje Sądu Ostatecznego. Zygmunt Krasiński w dramacie „Nie-Boska komedia” przedstawia rewolucję jako gwałtowną, krwawą katastrofę w dziejach ludzkości. Rewolucjoniści to żądni krwi, bezmyślni i bezwzględni barbarzyńcy. Ich światem jest środowisko, w którym nie ma żadnych autorytetów. Są manipulowani przez swojego przywódcę – Pankracego. Chłopi i mieszczanie mszczą się na arystokracji, swoich panach i ciemiężycielach, za lata nędzy i wyzysku. Urządzają krwawe orgie, niszczą kościoły. Rewolucja ta skierowana jest przeciwko Bogu, królom, panom oraz przeciwko religii, filozofii i sztuce. Pankracy ma misję do spełnienia – chce ukarać stary świat w imieniu całej poniżonej ludzkości stworzyć szczęśliwsze perspektywy dla nowych pokoleń. Z. Krasiński jest przekonany, że dojście rewolucjonistów do władzy oznacza apokalipsę – zniszczenie świata, czyli wydarzenie, które w Biblii poprzedzało ponowne przyjście Chrystusa. Nie dziwi więc fakt, że w zakończeniu utworu interweniuje Bóg. Po samobójczej śmierci hrabiego Henryka oraz zagłady ostatnich przedstawicieli arystokracji, Pankracy triumfuje i marzy o zbudowaniu szczęścia na ziemi. W tym momencie ukazuje się mu Chrystus „[…] ponad przepaściami – oburącz wsparty na krzyżu, jak na szabli mściciel. – Ze splecionych piorunów korona cierniowa.” Przerażony wódz rewolucjonistów woła do Leonarda: „Od błyskawicy tego wzroku chyba mrze, kto żyw![…] Daj mi choć odrobinę ciemności!” Pankracy umiera z poczuciem osamotnienia i rozpaczy oraz okrzykiem: „Galilaee, vicisti! – Galilejczyku zwyciężyłeś!” Chrystus – Sędzia karze szaleństwo i jednostronność ludzkiego buntu. Konsekwencją działania ludzkiego, które nie jest zgodne z przykazaniami Bożymi może być tylko kara. Świadczy to o nieuchronność ostatecznego zwycięstwa Chrystusa. Z. Krasiński stworzył własny system filozofii dziejów nawiązujący do prowidencjonalizmu, według którego losami świata kieruje Bóg – Stwórca, Bóg – Sędzia. W dramacie Krasińskiego to ludzie doprowadzili do katastrofy poeta Jan Kasprowicz w hymnie „Dies irae” ukazuje katastroficzną wizję Sądu Ostatecznego. Koniec świata zapowiada dźwięk anielskich trąb. Sąd poprzedzony jest przerażającymi wydarzeniami. Cała natura zamiera przygnieciona strachem, nawałnice powalają lasy. Z bagien wyłażą żmije, pijawki, jaszczury. Ziemię porastają krzyże, zmarli łączą się z żywymi i idą na Sąd Ostateczny. Nad światem szaleje ogień i ciemność, równocześnie wicher i martwota, panuje atmosfera strachu, grozy i ostatecznej katastrofy. Ludzie doświadczają gniewu Bożego. Podmiot liryczny utworu przerażony sytuacją, wypowiada słowa: „Idą na się zmartwychwstali, ogniem wojny świat się pali, tłumy w krwawej brodzą fali.” Temu przerażającemu zjawisku przypatruje się Stwórca, nazwany przez poetę „Łaską łask i gniewem gniewów”. Przed jego obliczem staje anonimowa rzesza ludzka, która nawet w Dniu Sądu nie może wyzbyć się wzajemnej nienawiści i grzechu. Cierpiący ludzie zwracają się do Boga z prośbą o litość i odpuszczenie win. W imieniu tej przerażonej ludzkości, podmiot liryczny nie tylko błaga o zmiłowanie, ale także ośmiela się podjąć spór z Najwyższym Sędzią. Zarzuca Mu, że przewidział istnienie grzechu i zła, zbrodnie jednostek i całych narodów. To on zaszczepił w duszy człowieka żądzę władzy, zwierzęce instynkty, gniew, zawiść. Wyraża to słowami: „Przede mną przepaść, zrodzona przez winę, przez grzech Twój, Boże![…]Ginę!” Nagromadzenie obrazów o spotęgowanej sile wyrazu, kontrastów, zarysowanie ostrych przeciwieństw znaczeniowych, spotęgowanie emocjonalnego napięcia wskazuje na poetykę ekspresjonizmu w tym Herbert w wierszu „U wrót doliny” nawiązuje do Biblii, ale dokonuje reinterpretacji przekazu biblijnego. Biblijny topos Sądu Ostatecznego ulega w tym utworze odwróceniu. Są aniołowie, ale nie ma Boga. Poetyckie ujęcie polega na zetknięciu biblijnej rzeczywistości z rzeczywistością historyczną XX wieku, z wojną i obozami zagłady. Na tej zasadzie „aniołowie stróże” zamieniają się w żandarmów, którzy są bezwzględni i oddzielają dzieci od matek, rozłączają zakochanych, odbierają ludziom to, co kochają. Osoba mówiąca w wierszu to świadek, obserwator dramatu ludzkości rozgrywającego się w „gardle doliny”, czyli biblijnej Dolinie Jozefata, w której ma się odbyć Sąd Ostateczny. W dolinie słychać krzyk ludzi, przywodzący na myśl cierpienie i chaos. Przygotowanie do ważnego wydarzenia polega na odebraniu ludziom tego, co do tej pory było im najbliższe, co stanowiło sens ich życia. Podmiot liryczny wyraża się z lekką ironią o ludziach oczekujących na sąd: „[…] można objąć okiem całe beczące stado dwunogów.” Ludzie zostają podzieleni na dobrych i złych. Początkowo protestują, nie chcą oddać swojej własności np.: staruszka nie chce oddać kanarka, którego kocha. Jednak po chwili podporządkowuje się rozkazowi aniołów. Wszyscy są jednakowo nieszczęśliwi i pozbawieni nadziei. Wydaje się, że w tej całej sytuacji Bóg jest nieobecny. Jednak wydarzenia, których jesteśmy świadkami wskazują na jego okrucieństwo. Sędzia jawi się jako despota, tyran. Człowiek staje się igraszką Boga, musi poddać się jego rozkazom. Obraz dokonanej zagłady Herbert wyraża następującymi słowami: „[…] łąka popiołów, […] deszcz gwiazd, […] świst eksplozji“. Poeta opowiada się po stronie ludzi słabych, pokonanych przez Boga. Ludzie z wiersza Herberta budzą sympatię, bo są konkretni, przywiązani do siebie i rzeczy, które chcieliby przenieść za wrota doliny. O bogactwie ich natury świadczy umiejętność odczuwania bólu, cierpienia, rozpaczy. Wiersz „U wrót doliny” jest otwarty na wiele skojarzeń, także tych z hitlerowskimi obozami zagłady. Autor wypowiada refleksje na temat współczesnych postaw, zobojętnienia na zagrożenie, pogodzenie się z Miłosz w „Piosence o końcu świata” maluje słowami wizję „czasów ostatecznych” w sposób zupełnie inny niż miało to miejsce dotychczas. Poeta twierdzi, że koniec świata właśnie nadchodzi. Jednak nie jest to obraz przepełniony katastrofizmem jak u Kasprowicza, ten koniec świata jest „zwyczajny” i „staje się już”- po prostu. Dzień Sądu Ostatecznego nie wyróżnia się niczym spośród wszystkich innych dni. Żadne znaki nie wskazują na to, że za chwilę wydarzy się jakaś katastrofa: „W dzień końca świata Pszczoła krąży nad kwiatem nasturcji, […] Skaczą w morzu wesołe delfiny, Młode wróble czepiają się rynny.” Również ludzie zachowują się normalnie: „[…] Kobiety idą polem pod parasolkami, Pijak zasypia na brzegu trawnika, Nawołują na ulicy sprzedawcy warzywa”. Ci, którzy oczekiwali błyskawic, gromów i archanielskich trąb odczuwają zawód i niedosyt zwyczajności końca świata. W świecie ukazanym przez poetę wciąż trwa życie, ożywiony ruch. Siwy staruszek pielęgnuje pomidory i nie zamierza przerwać swojego zajęcia. Mówi, że „Innego końca świata nie będzie.” On wie, że końcem świata dla każdego człowieka jest śmierć. Jego postawa świadczy o mądrości, jaką posiada na temat przemijania. Tylko przyjąwszy rozumowo to, co nieuniknione, można spokojnie żyć. Mądry staruszek nie chce czekać na katastrofę, woli pielęgnować pomidory. Utwór Cz. Miłosza parafrazuje, przekształca i uwspółcześnia sens biblijnych zapowiedzi kresu ludzkości. Poeta nawiązuje tu do wojny. Wydaje się, że chce powiedzieć: „Innego końca świata nie będzie.” – skoro wojna zniszczyła wszystko, nawet tradycyjne symbole zagłady i wyobrażenia o Ostateczny inspirował również malarzy. Najdoskonalszym tego przykładem jest późnogotycki tryptyk Sąd Ostateczny Hansa Memlinga. Scena środkowa tryptyku przedstawia Dzień Sądu Bożego i charakteryzuje się wyraźnym podziałem na dwa pola przedstawiające odrębne rzeczywistości – niebiańską (sacrum) i ziemską (profanum). W górze, w centrum kompozycji, króluje Chrystus Sędzia, majestatycznie siedzący na złotym kole-tęczy, będącej symbolem boskiej doskonałości, łączącym jednocześnie państwo Boże (civitas Dei) z państwem ziemskim (civitas terrena). Sądzący trzyma stopy na kuli ziemskiej, co symbolizuje z kolei Jego panowanie nad ziemią. Otaczają Go apostołowie oraz Maryja i Jan Chrzciciel orędujący za ludźmi – mamy tu do czynienia z kompozycją zwaną deesis- orędownicy ludzkości klęczą po obu stronach tronu Sędziego, błagając Go o litość nad grzesznymi ludźmi. Nad Chrystusem widnieją postacie aniołów z narzędziami Męki Pańskiej oraz symbole zbawienia (lilia) i potępienia (gorejący miecz sprawiedliwości). Niżej artysta umieścił aniołów dmących w trąby i ogłaszających nadejście Dnia Sądu Ostatecznego. Druga część obrazu dotyczy tego, co dzieje się na ziemi, a centralnym jej punktem jest postać Michała Archanioła ubranego w złotą zbroję i bogaty płaszcz. Trzyma on wagę, na której szalach Memling przedstawił klęczącego zbawionego oraz wygiętą, bezsilną postać potępionego. Wokół osoby św. Michała rozgrywa się niezwykły dramat powstania z grobów zmarłych oczekujących na ważenie swoich uczynków. Kłębowisko potępionych (z prawej strony) spychane jest przez diabłów w stronę skalistych terenów piekła. Na lewo od św. Michała artysta ukazał popularny w średniowieczu motyw walki anioła z szatanem o duszę człowieka (psychomachia). Raj przedstawia prawe skrzydło tryptyku (lewe od strony widza). Memling przedstawia korowód zbawionych wstępujących do nieba. Wejście do niego ma kształt gotyckiego portalu, czyli ozdobnego wejścia do świątyni, co odpowiada dogmatowi wiary, że droga do zbawienia prowadzi przez Kościół. Stojący przy nim aniołowie przyoblekają przybyłych w szaty. Sprawiedliwych wita św. Piotr stojący na stopniu kryształowych schodów. Piekło to lewe skrzydło obrazu Hansa Memlinga, przedstawia ono pełną grozy scenę strącenia do piekła skazanych na potępienie. Nagie, bezbronne ciała grzeszników pochłania ogień oraz czarna otchłań krainy ciemności i wiecznego cierpienia. Znajdujący się obok anioł grający na trąbie obwieszcza nieodwracalność Bożego wyroku. Sąd Ostateczny Hansa Memlinga zawiera zasadniczo wszystkie elementy dawnych tradycji, ale zarazem wnosi nowe jakości i tworzy z tych elementów nowa wizję. Mająca charakter elipsy kompozycja odzwierciedla boski i kosmiczny porządek świata, łączy w całość jego różnorodne i sprzeczne pełna grozy i tragizmu wizję końca świata przedstawia fresk Michała Anioła z Kaplicy Sykstyńskiej. Malowidło to przedstawia ogromne zbiorowisko ludzkie, które Chrystus gestem uniesionej ku górze ręki dzieli na zbawionych i potępionych. Zbawieni unoszą się ku górze, potępieni opadają w dół z wykrzywionymi strachem twarzami na widok otwierającej się przed nimi piekielnej otchłani, ku której wiedzie ich mitologiczny przewoźnik dusz Charon. Chrystusa i jego Matkę otacza aureola światła. Wokół nich tłoczą się święci. Ponad nimi unoszą się w powietrzu aniołowie. U stóp Chrystusa, anioły dmą w trąby ogłaszając koniec świata. Dół kompozycji to piekło. Wobec mocy Boga ludzki świat rozpada się. Michał Anioł zerwał z tradycyjnymi wyobrażeniami sądu. Wprowadził elementy mitologiczne. Jezusa ukazał jako atletycznego herosa – silnego, doskonale umięśnionego, pełnego majestatu, nie noszącego brody, prawie przedstawione utwory i dzieła sztuki pokazują jak bardzo Biblia wpłynęła na twórczość pisarzy i malarzy. Sąd Ostateczny został w odmienny sposób zinterpretowany przez twórców różnych epok. Świadczy to o tym, iż jest to temat, który każdy człowiek dostrzega z innego punktu widzenia, ma on dla każdego bardzo indywidualne znaczenie. Rzeczą niezmienną pozostaje jedynie fakt, że Boski Sąd dosięgnie każdego i jest nieunikniony. Motyw Sądu Ostatecznego to temat bardzo popularny, o długiej tradycji, różnorodnych ujęciach, wyraźnych funkcjach dydaktycznych i refleksyjnych. Obecnie częściej spotykamy wizje apokaliptyczne ze względu na ich widowiskowość. Najwięcej jest dalekich nawiązań do Sądu Ostatecznego.
4 grudnia, 2022. Motyw tańca jest często obecny w literaturze, ponieważ taniec jest ważną częścią kultury i tradycji wielu narodów. W literaturze taniec może być przedstawiany jako element radości i szczęścia, a także jako sposób na wyrażenie emocji i przeżyć bohaterów. Motyw tańca może być używany w literaturze jako
Data dodania: 2020-12-18 W ramach cyklu prezentacji poświęconych znanym motywom w literaturze i sztuce, które mogą przydać się do przygotowania się do matury z języka polskiego, Tomasz Suszczyński przygotował materiały dotyczące „Motywu anioła w literaturze i sztuce". Kolejne prezentacje wkrótce. Zapraszamy wszystkich chętnych do zapoznania się z zamieszczonymi materiałami. Prezentacja: Motyw anioła w literaturze i sztuce
Motyw buntu - Motyw buntu w malarstwie. Prometeusz jest uważany za symbol buntu przeciw bogom. Został on ukarany przez Zeusa, za to że skradł ogień i podarował go ludziom. Prometeusz został przywiązany do skał Kaukazu, gdzie każdego ranka przylatywał sęp i wyjadał dobroczyńcy ludzkości wątrobę, która później odrastała.
Wampir to istota ponadnaturalna, obdarzona ludzką powierzchownością, która posiada pewne specyficzne cechy odróżniające ją od normalnych ludzi, takie jak zaostrzone kły, konieczność spożywania krwi człowieka czy różnego rodzaju nadludzkie umiejętności. Choć wampiry nie istnieją w rzeczywistości, to stały się nieodłączną cześć naszej kultury, która stanowi silną inspirację dla wszelkiej maści artystów. Wampiry szczególnie często pojawiają […] Czytaj więcej Tematem mojej prezentacji są konszachty z nieczystymi siłami, dlatego zanim przejdę do właściwej analizy, zastanowię się, czym w ogóle są konszachty i jak należy je rozumieć. Mianowicie konszachty to dwuznaczne, zawikłane, potajemne układy, spiski i zmowy pomiędzy porozumiewającymi się stronami. Czytaj więcej Sny, wizje i proroctwa to element niematerialnej rzeczywistości, w obrębie której człowiek funkcjonuje bez świadomości. Szczególnie wyraźnie widać to podczas snu, kiedy przydarzają się nam marzenia senne i mimowolnie się im poddajemy. Również wizje z reguły odbywają się poza świadomością człowieka, a dzięki nim pojawia się szansa, aby ujrzeć to, co nastąpi za jakiś czas. Czytaj więcej Wszelkiego rodzaju istoty fantastyczne, takie jak zjawy, duch, demony czy upiory od zawsze istniały w świadomości ludzkiej i w różnych formach pojawiały w kulturze. Dla jednych były symbolem ludzkich dusz szukających swojego miejsca w świecie, dla innych uosobieniem zła, a kolejni w ogóle w nie wierzyli w ich obecność. Czytaj więcej Wiedźmy i czarownice to istoty pochodzące z pradawnych wierzeń ludowych, które przybierają postać kobiety, posiadają umiejętności magiczne i posługują się nimi. W powszechnym wyobrażeniu są one sługami sił ciemności i sprzyjają złu, jednak nie można tego uznać za regułę, gdyż w kulturze występowały również dobre czarownice i wiedźmy zajmujące się nie czarną, ale białą magią. Czytaj więcej Czarodzieje i czarodziejki to postaci o ludzkiej posturze, które posiadają magiczną moc i posługują się nią dla dobrych celów lub ewentualnie obojętnych pod względem moralnym. Tego typu istoty stały się nieodłącznym elementem literatury, w szczególności tej z gatunku fantasy. Czarodzieje i czarodziejki często pojawiają się również w różnego rodzaju baśniach, legendach i bajkach. Czytaj więcej Aniołem określa się ponadnaturalną istotę, która według różnych religii pełni funkcję boskiego sługi wykonującym polecenia Stwórcy. Co ciekawe, aniołowie istnieli jeszcze zanim powstała religia chrześcijańska, jednak dopiero wraz z jej ekspansją świadomość na ich temat znacznie się poszerzyła. Nic więc dziwnego, że aniołowie stali się również popularnym motywem w literaturze, filmie i malarstwie, który wykorzystywany […] Czytaj więcej
Wieki średnie, czyli okres pomiędzy starożytnością a renesansem, trwał w Europie ponad dziesięć stuleci. Za początek średniowiecza przyjmuje się umownie upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego (476 r.n.e.). W Polsce natomiast średniowiecze trwało od X do XV wieku. Rozpoczęło się wraz z przyjęciem chrztu przez Mieszka I, czyli w
Pieśń o Rolandzie Śmierci Rolanda towarzyszy niesamowite wydarzenie – przybywają do niego wysłannicy Boga z archaniołem Gabrielem na czele. Właśnie Gabriel bierze od niego rękawicę, którą rycerz ofiarowuje Bogu. Trzej aniołowie: Cherubin, Michał i Gabriel biorą Rolanda do nieba w uroczystej procesji, a następnie składają jego duszę przed Bogiem. W utworze Gabriel opiekuje się również Karolem Wielkim, zsyła mu sny dotyczące bitwy i wspomaga go w walkach. Zygmunt Krasiński Nie-Boska komedia Anioł Stróż przylatuje, aby zapowiedzieć ślub i narodziny dziecka, po czym znika. Jego przewidywania się Mężowi ukazuje się Dziewica, on wiernie podąża za nią. Cieszy się, że opuścił chrzciny Jerzego Stanisława, a tym samym świat zwyczajnych ludzi. Piękna kobieta prowadzi go aż na skraj przepaści, przed śmiercią ratuję go Anioł Stróż. Mąż odrywa, że podążał za trupem. Anioł radzi mu, aby wrócił do żony i dziecka. Juliusz Słowacki Anhelli Anioły pojawiają się w utworze często: anielica Eloe zostaje wygnana z nieba za miłość do człowieka, sama opiekuje się grobami wygnańców; aniołowie obserwują sceny w obozie wygnańców; Eloe składa na swoich skrzydłach ciało Ellenai do grobu; aniołowie przychodzą do wygnańców, którzy dopuścili się ludożerstwa – zostają wyśmiani; aniołowie pokazują znak od Boga – ludność umiera z imieniem Chrystusa na ustach. Następnie ukazują się Anhellemu i oznajmiają, że jego ziemska wędrówka niedługo dobiegnie końca; przy zmarłym Anhellim siedzi piękny anioł; Eloe nie pozwala go wybudzić. Gabriel Garcia Marquez Bardzo stary pan z olbrzymimi skrzydłami Na podwórko Pelagiusza i Elisendy spada anioł. Ludzie patrzą w zdziwieniu na jego ogromne skrzydła. Anioł szamocząc się, próbuje wstać z ziemi. Para chce się z nim porozumieć, jednak jest to niemożliwe, bo on mówi w innym języku. Sąsiad informuje ich, że jest to anioł, który przyszedł na ziemię, żeby zabrać ich chore dziecko. Anioł zostaje więc umieszczony w klatce. Wzbudza wiele emocji w mieszkańcach wioski – obserwują go i dotykają. Pelagiusz i Elisanda pobierają za to opłaty. W końcu wzbogacają się, a zainteresowanie aniołem maleje, bo ludzie znajdują sobie nowy obiekt zainteresowań. Anioł powoli odzyskuje siły, aż pewnego dnia odlatuje. Zbigniew Herbert Siódmy anioł W niebie panuje nadzwyczajny porządek. Każdy anioł czymś się charakteryzuje i jest to niezmienne. Gabriel jest „podporą tronu”, Rafael – „stroicielem chórów”, Azrael – „kierowcą planet”, Michał – „hetmanem zastępów”, Azrafael – „dekoratorem świata, opiekunem bujnej wegetacji”, Dedrael – „apologetą i kabalistą”. Siódmy anioł, Szemkel, nie jest do końca określony, jest niedoskonały. Malarze nie wiedzą jak go przedstawiać, więc malują go wzorując się na pozostałych aniołach. W rzeczywistości: Szemkeljest czarny i nerwowy był wielokrotnie karany za przemyt grzeszników. Inne przykłady literackie: Lament świętokrzyski (Matka Boska ma żal do anioła Gabriela, za to, że zwiastował jej radość, a otrzymała tylko wielkie cierpienie); Dante Alighieri Boska komedia (postać Lucyfera – zbuntowanego anioła, spotkanie archanioła Gabriela w Raju);Johann Wolfgang Goethe Faust (anioły toczą walkę z szatanami o duszę Fausta);Michaił Lermontow Anioł śmierci (anioł jako postać zjawiająca się podczas konania);Narcyza Żmichowska Poganka (pieśń o aniołach wpleciona w treść powieści);Teofil Lenartowicz Za aniołem (chęć opuszczenia wszystkiego i odejścia w nieznane wraz z aniołem);Antoni Słonimski Anioł walczący z Jakubem (motyw groźnego anioła);Bolesław Leśmian Anioł (anioł latający nisko nad ziemią);Zbigniew Herbert Przesłuchanie anioła (anioł jako istota niewinna, tortury „anioła”);Jan Twardowski Aniele Boży (rola anioła w życiu człowieka);Dorota Terakowska Tam gdzie spadają anioły (dziewczynka przygląda się walce białych i czarnych aniołów, jej Anioł Stróż spada na ziemię). Wypracowania Wizerunek anioła w poezji Herberta "Siódmy Anioł" oraz Norwida "Litania". Motyw anioła w literaturze i sztuce przedstaw na celowo dobranych przykładach „Rzecz piękna jest radością wieczną.” (J. Keats). Które dzieła sztuki, Twoim zdaniem, potwierdzają słowa Keatsa? Odwołaj się do różnych tekstów kultury (literatury, malarstwa, filmu, muzyki...). Motyw zbrodni w literaturze Motyw anioła Motyw anioła - opracowanieOgólnie o problemieMotyw anioła w literaturzeMotyw anioła w malarstwieMotyw anioła w filmieMotyw anioła w muzyceSłowniczek pojęć Nawiązania do utworów Boska komedia Lament świętokrzyski Nie-Boska komedia Pieśń o Rolandzie
PREZENTACJA : Temat: Wizja Sądu Ostatecznego w literaturze i sztuce. Zaprezentuj różne sposoby ujęcia motywu. Słowo Apokalipsa oznacza odsłonięcie, czyli objawienie. Motywy apokaliptyczne zyskały ogromną popularność. Wyrażały ukorzenione objawy i lęki człowieka. Dotyczyły przyszłości, a więc wiedzy, której ludzie pożądali
Poniżej lista prac maturalnych z języka polskiego które mamy dostępne od ręki. Cena wynosi 39 zł za pełen pakiet, tj. bibliografię, plan ramowy oraz tekst właściwy prezentacji. Skontaktuj się z nami przez mail: pomocmaturalna2013@ Motyw anioła w literaturze i sztuce. Omów funkcjonowanie motywu, odwołując się do wybranych tekstów kulturyRóżne ujęcia anioła w literaturze. Przedstaw na wybranych przykładachWizerunek anioła w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Porównaj sposoby ujęcia postaci zestawiając wybrane teksty kulturyAntybohaterAntybohater jako zjawisko obecne w kulturze współczesnej. Omów sposoby kreacji tej postaci i jej funkcje, analizując celowo wybrany materiał rzeczowy z literatury i filmuBohater negatywny w literaturze. Scharakteryzuj wybrane postacie i określ ich rolę w kilku utworach z różnych antybohatera w literaturze współczesnej. Omów, analizując wybrane przykładyAntybohater jako postać obecna w kulturze współczesnej, omówienie funkcji i kreacji tej postaciBohater i antybohater w literaturze polskiej XIX i XX wieku. Omów na wybranych przykładach.
vbhdbT. 400 153 39 54 206 60 168 207 287
motyw anioła w literaturze i sztuce prezentacja
